Καρδιακή Ανεπάρκεια

Η καρδιακή ανεπάρκεια είναι σοβαρή πάθηση στην οποία η καρδιά αδυνατεί να εκτελεί το ρόλο της ως αντλία και να αποστέλλει αίμα στα διάφορα μέρη του σώματος. Η καρδιακή ανεπάρκεια είναι σοβαρή πάθηση στην οποία η καρδιά αδυνατεί να εκτελεί το ρόλο της ως αντλία και να αποστέλλει αίμα στα διάφορα μέρη του σώματος.

Η συχνότητά της αυξάνει συνεχώς τα τελευταία χρόνια στο δυτικό κόσμο. Ο μεγαλύτερος αριθμός ασθενών που επιβιώνουν σήμερα από καρδιακή προσβολή και η αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης, συμβάλλουν στη συνολική αύξηση των ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια.

Ορισμός

Καρδιακή ανεπάρκεια είναι η ανικανότητα της καρδιάς να εφοδιάσει τους ιστούς του σώματος με την απαραίτητη ποσότητα αίματος. Αυτό συμβαίνει λόγω καρδιακής βλάβης που προκαλεί μείωση της λειτουργικότητας (δύναμης) της καρδιάς.

Η καρδιακή ανεπάρκεια μπορεί να οφείλεται στο ότι η καρδιά, δεν μπορεί να γεμίζει με αρκετό αίμα ή να στέλνει αίμα με ικανοποιητική δύναμη. Στις περισσότερες περιπτώσεις η καρδιακή ανεπάρκεια αναπτύσσεται στο αριστερό μέρος της καρδιάς. Η καρδιά και συγκεκριμένα η αριστερή κοιλία, αδυνατεί να στέλλει οξυγονωμένο αίμα στο υπόλοιπο σώμα (συστολική ανεπάρκεια). Επίσης υπάρχει και η αδυναμία της αριστερής κοιλίας να χαλαρώνει ικανοποιητικά κατά τη διαστολή της καρδιάς για να γεμίζει με αίμα (διαστολική ανεπάρκεια).

Κλινική εικόνα

Η κλινική εικόνα της καρδιακής ανεπάρκειας είναι αίσθημα δύσπνοιας, περιορισμός ανοχής στην κόπωση, καθώς και κατακράτηση υγρών που μπορεί να οδηγήσει σε πνευμονική συμφόρηση ή περιφερικό οίδημα. Τα παραπάνω συμπτώματα και σημεία δεν είναι απαραίτητο να εμφανίζονται όλα ταυτόχρονα σε κάθε άρρωστο. Μερικοί ασθενείς παρουσιάζουν απλώς μειωμένη ανοχή στην άσκηση, ενώ σε άλλους κυριαρχεί το οίδημα και δεν αναφέρουν δύσπνοια ή αίσθημα κόπωσης.

Αίτια

Στις κυριότερες αιτίες που μπορεί να προκαλέσουν καρδιακή ανεπάρκεια περιλαμβάνονται:
  • Στένωση των αρτηριών που τροφοδοτούν με αίμα την καρδιά (στεφανιαία νόσος)
  • Παλαιό έμφραγμα μυοκαρδίου
  • Αυξημένη αρτηριακή πίεση
  • Βαλβίδες της καρδιάς οι οποίες παρουσιάζουν πρόβλημα
  • Βλάβες της καρδιάς και κυρίως του μυός (μυοκαρδιοπάθειες)
  • Βλάβες της καρδιάς εκ γενετής (συγγενείς καρδιοπάθειες)
  • Μικροβιακές λοιμώξεις της βαλβίδας ή της καρδιάς (ενδοκαρδίτιδα ή μυοκαρδίτιδα)
  • Υπερθυρεοειδισμός
  • Αλκοολισμός

Ταξινόμηση

Υπάρχουν τέσσερα λειτουργικά στάδια ανάλογα με τα συμπτώματα των ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια, σύμφωνα με την κατηγοριοποίηση κατά NYHA (New York Heart Association).
  1. Στο λειτουργικό στάδιο I, οι ασθενείς έχουν συμπτώματα καρδιακής ανεπάρκειας σε υψηλό επίπεδο άσκησης, πέρα του συνηθισμένου
  2. Στο στάδιο II τα συμπτώματα εμφανίζονται σε κανονικό επίπεδο άσκησης
  3. Στο στάδιο III εμφανίζονται τα συμπτώματα σε μικρή κόπωση
  4. Στο στάδιο IV τα συμπτώματα εμφανίζονται σε ηρεμία, έτσι που οι ασθενείς είναι αδύνατο να αυτοεξυπηρετηθούν
 

Παθοφυσιολογία

Η καρδιακή ανεπάρκεια είναι προοδευτικά επιδεινούμενη ακόμα και σε απουσία επίδρασης νέου βλαπτικού παράγοντα. Αυτό οφείλεται στην περίφημη αναδιαμόρφωση (Cardiac Remodeling) της αριστερής κοιλίας, κατά την οποία έχουμε διάταση, υπερτροφία και περισσότερο σφαιρική τη μορφή της. Έτσι, μειώνεται η μηχανική απόδοση της κοιλίας.
Η κινητοποίηση των νευροορμονικών μηχανισμών στην καρδιακή ανεπάρκεια προκαλεί κατακράτηση υγρών και νατρίου, περιφερική αγγειοσύσπαση, ίνωση στο μυοκάρδιο και τοξική δράση στα μυοκαρδιακά κύτταρα, δημιουργώντας ένα φαύλο κύκλο επιδείνωσης της αρχιτεκτονικής και απόδοσης της ανεπαρκούσας καρδιάς.

Διάγνωση

Συνήθως το ιστορικό, τα συμπτώματα και η κλινική εξέταση του ασθενούς είναι αρκετά για τη διάγνωση. Η διερεύνηση της καρδιακής ανεπάρκειας περιλαμβάνει επίσης μια σειρά παρακλινικών εξετάσεων για τον καθορισμό της αιτίας, αλλά και την εκτίμηση της βαρύτητας της καρδιακής ανεπάρκειας. Τέτοιες εξετάσεις είναι: το ηλεκτροκαρδιογράφημα, η ακτινογραφία θώρακα και το υπερηχοκαρδιογράφημα. Το τελευταίο είναι απαραίτητο σε όλους τους αρρώστους για την διάγνωση της καρδιακής ανεπάρκειας και της αιτίας που την προκαλεί. Επίσης βοηθά στην εκτίμηση της βαρύτητας της καρδιακής ανεπάρκειας.

Θεραπεία

Η θεραπευτική αντιμετώπιση της καρδιακής ανεπάρκειας κατευθύνεται σε τρεις διαφορετικούς άξονες:
  1. Πρόληψη νοσημάτων που οδηγούν σε καρδιακή δυσλειτουργία και καρδιακή ανεπάρκεια (Υπέρταση, Στεφανιαία νόσος, Βαλβιδική νόσος, κ.τ.λ.)
  2. Βελτίωση της ποιότητας ζωής
  3. Παράταση της επιβίωσης

Μη φαρμακευτική αντιμετώπιση: Εκπαίδευση του ασθενούς και υγιεινοδιαιτητικά μέτρα

  • Περιορισμός του αλατιού στην αρχή από το τραπέζι και αργότερα κατά το μαγείρεμα του φαγητού
  • Αποφυγή έντονης κόπωσης, και συγκίνησης
  • Οι παχύσαρκοι ασθενείς θα πρέπει να μειώσουν το βάρος τους
  • Υπολιπιδαιμική δίαιτα
  • Έλεγχος και σωστή ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης
  • Η κατανάλωση αλκοόλ θα πρέπει να αποφεύγεται
  • Το κάπνισμα θα πρέπει επίσης να απαγορευθεί
  • Διόρθωση αρρυθμιών
  • Άσκηση. Οι ασθενείς με μετρίου βαθμού καρδιακή ανεπάρκεια θα πρέπει να ενθαρρύνονται να ασκούνται, πάντα όμως μετά από συνεννόηση με το γιατρό

Φαρμακευτική θεραπεία:

  • Αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου (α-ΜΕΑ). Βελτιώνουν το προσδόκιμο επιβίωσης, τη λειτουργική ικανότητα, τα συμπτώματα, την κοιλιακή αναδιαμόρφωση και ελαττώνουν τις νοσηλείες σε ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια, ανεξάρτητα από το λειτουργικό στάδιο
  • β-αναστολείς. Μειώνουν τη θνητότητα και τις νοσηλείες και βελτιώνουν το λειτουργικό στάδιο για όλες τις κατηγορίες ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια
  • Αναστολείς αγγειοτενσίνης II
  • Διουρητικά. Χορηγούνται μόνο σε ασθενείς με κατακράτηση υγρών και συμβάλλουν στην ύφεση των συμπτωμάτων, χωρίς να βελτιώνουν το προσδόκιμο επιβίωσης
  • Ανταγωνιστές αλδοστερόνης. (επλερενόνη). Βελτιώνουν την επιβίωση και μειώνουν τον αριθμό νοσηλειών
  • Στατίνες. (Υπολιπιδαιμικά φάρμακα). Βελτιώνουν την πρόγνωση των ασθενών
  • Δακτυλίτιδα. Μειώνει τον αριθμό εισαγωγών, χωρίς να μειώσει τη θνητότητα
  • Ινότροπα. (λεβοσιμεντάνη). Βελτιώνει τα συμπτώματα και μειώνει τον αριθμό των νοσηλειών
  • Νιτρώδη. Βελτιώνουν τα συμπτώματα και των αριθμό των εισαγωγών
  • Αντιπηκτικά. Χορηγούνται σε ορισμένες περιπτώσεις
 

Επεμβατική αντιμετώπιση της καρδιακής ανεπάρκειας

  • Χειρουργική θεραπεία: όπως η πλαστική της μιτροειδούς, και η εκτομή ανευρύσματος της αριστερής κοιλίας
  • Βηματοδότες (επανασυγχρονισμός): ο καρδιακός επανασυγχρονισμός που επιτυγχάνεται από τον ειδικό βηματοδότη, βελτιώνει την καρδιακή λειτουργία, μειώνει τις εισαγωγές στο νοσοκομείο, βελτιώνει την ποιότητα ζωής των ασθενών και μειώνει τους θανάτους από προοδευτική καρδιακή ανεπάρκεια
  • Εμφυτεύσιμοι απινιδωτές: Η τοποθέτηση εμφυτεύσιμου απινιδωτή αποτελεί θεραπεία εκλογής σε ασθενείς με ιστορικό καρδιακής ανακοπής ή εμμένουσας κοιλιακής ταχυκαρδίας. Μετά τις τελευταίες πολυκεντρικές μελέτες, ενδείκνυται η τοποθέτησή του σε ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια ισχαιμικής αιτιολογίας και κλάσμα εξώθησης <35%, ιδίως εάν στην ηλεκτροφυσιολογική μελέτη παράγεται εμμένουσα κοιλιακή ταχυκαρδία
  • Συσκευές μηχανικής υποβοήθησης

Συμβουλές για την καθημερινότητα του ασθενή με καρδιακή ανεπάρκεια

  • Διακοπή καπνίσματος και περιορισμός κατανάλωσης αλκοόλ
  • Ρύθμιση υπέρτασης και διαβήτη (αν έχει ο ασθενής)
  • Συστηματική αλλά ήπια άσκηση
  • Υγιεινή διατροφή
  • Διατήρηση σταθερού σωματικού βάρους
  • Εμβολιασμός για τον πνευμονόκοκκο και τη γρίπη
  • Ετήσιο check up

Συμπτώματα καρδιακής ανεπάρκειας

  1. Δύσπνοια
  2. Αίσθημα κόπωσης
  3. Οίδημα στα κάτω άκρα
  4. Στηθαγχική δυσφορία
  5. Διάφορα άλλα συμπτώματα ως συνέπεια της μειωμένης παροχής αίματος από την καρδιά (επιβάρυνση νεφρικής λειτουργίας, νεφρική ανεπάρκεια, μειωμένη αιμάτωση του εγκεφάλου ως συνέπεια της πνευματικής σύγχηυσης)