Ως υπόταση ορίζεται η κατάσταση στην οποία τα επίπεδα της αρτηριακής πίεσης είναι χαμηλότερα από τα αποδεκτά όρια.

Αν και δεν υπάρχει μια καθορισμένη τιμή, επίπεδα αρτηριακής πίεσης < 90/60 mmHg θεωρούνται ενδεικτικά υπότασης. Εάν η πτώση της αρτηριακής πίεσης δεν έχει προκληθεί από κάποιο αίτιο (φαρμακευτική αγωγή, νόσο, αιμορραγία κλπ), τότε αποτελεί μια σχετικά καλοήθη κατάσταση η οποία είναι συνήθως ασυμπτωματική, εκτός και εάν παρουσιάζονται φαινόμενα υποάρδευσης των ιστών.

Η υπόταση ταξινομείται με βάση τις βιομετρικές παραμέτρους μέτρησης της αρτηριακής πίεσης. Μπορεί να αφορά μόνο τη συστολική αρτηριακή πίεση (< 90 mmHg), τη μέση αρτηριακή πίεση (< 65 mm Hg) ή τη διαστολική αρτηριακή πίεση (< 40 mm Hg). Επιπλέον, μπορεί να είναι ορθοστατική με μείωση της συστολικής πίεσης ≥20 mm Hg ή της διαστολικής πίεσης ≥10 mm Hg κατά την αλλαγή θέσεως του ατόμου από κατακλιμένη σε όρθια θέση ή κατά την παρατεταμένη ορθοστασία.

Τα επίπεδα της αρτηριακής πίεσης εξαρτώνται από δυο παραμέτρους, την καρδιακή παροχή (ο όγκος του αίματος που εξωθεί η καρδιά μέσα σε ένα λεπτό) και τις περιφερικές αγγειακές αντιστάσεις. Ως εκ τούτου, οποιαδήποτε κατάσταση επηρεάζει αυτές τις δύο παραμέτρους επηρεάζει και τα επίπεδα της αρτηριακής πίεσης.

Επιπλέον ο εγκέφαλος ρυθμίζει συνεχώς τα επίπεδα της αρτηριακής πίεσης (επηρεάζοντας και την καρδιακή παροχή και τις περιφερικές αντιστάσεις) μέσω ενός συστήματος που ονομάζεται αυτόνομο νευρικό.

Εάν εξαιρέσουμε οξείες καταστάσεις που μειώνουν τα επίπεδα της αρτηριακής πίεσης κάτω από τα αποδεκτά όρια (καρδιαγγειακό συμβάν, λοιμώξεις, αιμορραγίες, αναφυλαξία κλπ) τα συνήθη συμπτώματα της υπότασης είναι η αδυναμία η καταβολή και η ζάλη. Αυτά τα συμπτώματα αντιμετωπίζονται αποφεύγοντας τις καταστάσεις που μπορεί να τις επιτείνουν (υψηλές θερμοκρασίες, αφυδάτωση, έντονη άσκηση).

Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται να δοθεί στην φαρμακευτική υπόταση στην οποία θα πρέπει ο ασθενείς θα πρέπει να επικοινωνήσει με το θεράποντα ιατρό για να προβεί στην μείωση της αντιυπερτασικής αγωγής και στην ορθοστατική υπόταση.

Τα αίτια της ορθοστατικής υπότασης είναι ποικίλα (καρδιακά, νευρολογικά, φαρμακευτικά, περιβαλλοντολογικά -υψηλές θερμοκρασίες, αφυδάτωση, αναιμία) και αφορούν νόσους και καταστάσεις που επηρεάζουν είτε την καρδιακή παροχή είτε τις περιφερικές αγγειακές αντιστάσεις. Εμφανίζεται κυρίως στους ηλικιωμένους και μπορεί να προκαλέσει ακόμα και συγκοπτικό επεισόδιο (αιφνίδια και προσωρινή απώλεια της συνείδησης, συνοδευόμενη από απώλεια του ορθοστατικού τόνου). Για να αποφευχθεί αυτή η κατάσταση η αρτηριακή πίεση θα πρέπει να αξιολογείται και στην όρθια θέση. Σε περίπτωση ορθοστατικής υπότασης η επικοινωνία με το θεράποντα ιατρό θα δόσει τη λύση στις περισσότερες περιπτώσεις.

Μπορεί να προκληθεί από:

1. Έλλειψη σιδήρου
2. Χαμηλό αιματοκρίτη και απώλεια αίματος
3. Αφυδάτωση (που συνήθως προκαλείται από πυρετό, διάρροιες, εμέτους, κατάχρηση διουρητικών και μειωμένη πρόσληψη υγρών), ακόμη και η ήπια αφυδάτωση μπορεί να προκαλέσει αδυναμία, ζάλη και κούραση).
4. Υποθυρεοειδισμό
5. Ορθοστασία (ορθοστατική υπόταση)
6. Έλλειψη Β12 ή/και φυλλικού οξέος με συνοδό αναιμία
7. Επινεφριδική ανεπάρκεια (χαμηλή κορτιζόλη ορού στις εξετάσεις αίματος)
8. Φαρμακευτική αγωγή. Τα φάρμακα περιλαμβάνουν αντιυπερτασικά, φάρμακα για νόσο του Parkinson, τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά κτλ.
9. Το αλκοόλ
10. Παρατεταμένη κατάκλιση
11. Εγκυμοσύνη. Είναι σύνηθες να πέφτει η πίεση τις πρώτες 24 εβδομάδες της εγκυμοσύνης
12. Καρδιακές αιτίες όπως βραδυκαρδία, αρρυθμίες ή καρδιακή ανεπάρκεια
13. Άλλες αιτίες
Σε επαναλαμβανόμενα υποτασικά επεισόδεια πρέπει να γίνει ενδελεχής έλεγχος από το γιατρό για να ανακαλυφθεί η αιτία.
Υπόταση,τρόποι αντιμετώπισης – Θεραπεία
Η θεραπεία είναι:
1. θεραπεία της νόσου που την προκάλεσε (π.χ σιδηροπενία, απώλεια αίματος)
2. κατάλληλη ενυδάτωση
3. αύξηση του αλατιού της τροφής
4. αποφυγή μεγάλης διάρκειας ορθοστασία
5. αποφυγή αλκοόλ λόγω της αφυδάτωσης που προκαλεί
6. ο καφές και το τσάι μπορεί να βοηθήσουν
7. οι κάλτσες που βοηθούν τη φλεβική επαναφορά (είναι οι ίδιες που χρησιμοποιούμε και στη φλεβίτιδα.

Ελληνική εταιρεία υπερτασης